مهندسی عمران یکی از شاخه‌های مهندسی است، که به طراحی، نگهداری و ساخت سازه‌های طبیعی و مصنوعی شامل جاده‌ها، پل‌ها، کانال‌ها، سدها و ساختمان‌ها می‌پردازد.[۱][۲]
مهندسی عمران، پس از مهندسی جنگ، قدیمی‌ترین نظام مهندسی به‌شمار می‌آید[۳] و امروزه مهندسی عمران، حد واصل مهندسی نظامی و مهندسی غیرنظامی محسوب می‌گردد.[۴]مهندسی محیط زیست، مهندسی ژئوتکنیک، ژئوفیزیک، ژئودزی، مهندسی حمل و نقل، علوم زمین، علوم جوی، مهندسی قانونی، مهندسی شهری، مهندسی هیدرولیک، علم مواد، مهندسی سازه‌های دریایی،مهندسی سازه های هیدرولیکی، مدیریت سواحل، نقشه‌برداری و مهندسی سازه از جمله شاخه‌های علمی هستند که به بهبود پروژه‌های مهندسی عمران کمک می‌کنند.
آغاز فعالیت‌های مهندسی عمران احتمالاً بین ۴۰۰۰ تا ۲۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و در مصر باستان و میان‌رودان بوده‌است. هنگامی که انسان‌ها زندگی عشایری را رها کردند؛ نیاز به ساخت‌وساز جهت تأمین سرپناه پدید آمد. در همان زمان گسترش حمل‌ونقل به نحو فزاینده‌ای اهمیت یافت و به اختراع چرخ و همچنین آغاز دریانوردی منجر شد. تا پیش از دوران مدرن، تفاوت واضحی بین مهندسی عمران و معماری وجود نداشت؛ و اغلب از این دو عنوان به جای یکدیگر استفاده می‌شد.در کشور ما هم کارهایی که با سازه های ساختمانی غیر ساختمانی مرتبط باشند و در دو رشته مهندسی عمران خواهند بود. از جمله کارهایی که مهندس عمران را انجام می دهد می توان به مواردی از جمله ساختمان سازی، سدسازی، کارهای جاده و مجاری انتقال آب یا فاضلاب نام برد. گرایش راه و ساختمان و گرایش آب و نقشه برداری از گرایش‌های مهم این رشته هستند. به طور کلی میتوان گفت که هر چیزی که به نوسازی مربوط باشد در زمینه فعالیت مهندس عمران است. مهندسی عمران در واقع به کاربرد علم برای عمران و سازندگی کشور مربوط است و هر چیزی که به آبادی کشور مربوط شود مثل سد، فرودگاه، جاده، برج، تونل، دکل‌های مخابرات، ساختمان‌های مقاوم در مقابل زلزله، سیل و آتش، نیروگاه‌های برق و مصالح سبک، ارزان و با کیفیت مناسب برای ساخت و ساز، در دایره فعالیت های این افراد است. این افراد از نظر فنی و اجرایی، اقتصادی هم کارامد هستند چون اقتصادی بودن از اهداف کار این افراد استیکی از پرطرفدارترین رشته هایی که از طریق کنکور ریاضی و فیزیک میتوان به آن راه یافت رشته مهندسی عمران است که داوطلبان گروه ریاضی و فنی می توانند با موفقیت در کنکور سراسری و انتخاب این رشته در صورت قبولی در کنکور این رشته را در دانشگاه ادامه دهد. خیلی از مردم این رشته را با نام را و ساختما می شناسند و به خاطر اهمیت مسکن در ذهن افراد این رشته تقریباً شناخته شده است و در کشور انگلیس رشته هایی که با آبادانی و تمدن سازی مرتبط باشند با عنوان مهندسی عمران یاد میشوند.درس‌های این رشته در طول تحصیل دروس مشترک در گرایش‌های مختلف مهندسی عمران ریاضیات عمومی فیزیک عمومی برنامه‌نویسی کامپیوتر آمار و احتمالات مهندسی محاسبات عددی استاتیک، دینامیک مقاومت مصالح مکانیک خاک زمین‌شناسی مهندسی مترو و برآورد پروژه مهارت ها و توانایی های مورد نیاز محاسبه، ساخت و اجرا و طراحی ساختمان های مسکونی، اداری و صنعتی طراحی، محاسبه و اجرای راه ها و جاده های مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و و روستاها ساخت و اجرا و طراحی و محاسبه انواع پل های بتنی و فلزی و با شکل های مختلف اجرای سدهای مختلف خاکی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وابسته مثل تونل یا کانال انحراف آب رودخانه جهت اجرای عملیات کارگاهی در ضمن ساخت اجرای کارهای مربوط به ساماندهی رودخانه ها. طراحی، محاسبه و ساخت خطوط انتقال آب ساخت تصفیه خانه های آب و فاضلاب طراحی، محاسبه و ساخت شبکه های آب رسانی به منطقه های شهری و روستایی برای تامین آب آشامیدنی طراحی، محاسبه و ساخت شبکه های جمع آوری و دفع آب های سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابان ها و سایر منطقه های شهرها انجام کارهای نقشه برداری مثل سراه سازی، سد سازی و ... کارهای نقشه کشی طراحی و معماری. برای موفقیت در این رشته لازم است که افراد در دروس ریاضی و فیزیک و با توجه به نوع گرایش در یکسری درس های بخصوص، توانایی لازم را داشته باشند تا از پس این رشته و سختی های آن برآیند. کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی عمران بیشتر کاربرد دارند؟
داشتن پایه قوی در دروس فیزیک و ریاضی دبیرستان و پیش‌دانشگاهی به موفقیت در رشته مهندسی عمران کمک زیادی خواهد کرد. از بین مباحث درس فیزیک، بحث مکانیک جامدات، استاتیک و سیالات و از درس ریاضی، مباحث ریاضیات گسسته، جبر و احتمال و هندسه در رشته مهندسی عمران بسیار کاربرد دارند
تاریخچه[ویرایش]
از ساخت هرم‌های مصری (۲۷۰۰–۲۵۰۰ پیش از میلاد) میتوان به عنوان اولین نمونه از ساخت سازه‌های عظیم یاد کرد. از دیگر سازه‌های تاریخی عمرانی میتوان به سامانهٔ مدیریت آب قنات در ایران باستان (با قدمت بیش از ۳۰۰۰ سال)، پارتنون در یونان باستان (۴۴۷–۴۳۸ پیش از میلاد)، جادهٔ آپیا در روم باستان (۳۱۲ پیش از میلاد) و دیوار بزرگ چین (۲۲۰ پیش از میلاد) اشاره کرد.
از آغاز وجود بشر مهندسی یک نمود از زندگی بوده‌است. اولین تمرین‌های مهندسی عمران ممکن است از ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ قبل از میلاد مسیح در مصر باستان و بین‌النهرین، وقتی انسان کوچ نشینی را ترک کرد آغاز شده باشد، که بنابر علت نیاز به ساختمان برای پناهگاه بوده‌است. در این مدت حمل و نقل به به‌طور فزاینده مهم شد و موجب پیشرفت چرخ و کشتیرانی شد، ساختار اهرام در مصر (در حدود ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح) می‌تواند به عنوان اولین سازهٔ پی ریزی شده در نظر گرفته شود.
دیگر ساختمان‌های باستانی بهره مند از دانش مهندسی عمران شامل: دیوار بزرگ چین بوسیلهٔ جنرال امتیانگ تحت امر امپراتور چین کین چی هانگ (حدود ۲۲۰ سال قبل از میلاد)، پارتنون (معبد خدای اتنا در اتن) بوسیلهٔ ایکتینوس (معمار) در یونان باستان(۴۴۷ تا ۴۳۸ سال قبل از میلاد مسیح)-راه اپین بوسیلهٔ مهندسین رومی (حدود ۳۱۲ سال قبل از میلاد)، طاق کسری در شهر تیسفون در دوره ی ساسانی و گنبدهای ساخته شده در سریلانکای باستان مثل جتاوارانامایا و آبیاری وسیعی که در آنورادهاپورا کار می‌کند، می باشند.احداث راه شاهی در دوره ی هخامنشیان و توسعه شبکه آبرسانی به وسیله ی حفر کاریز ها و بند های آبی در سرتاسر ایران از آن دوره، ازجمله نخستین پروژه های عمرانی بزرگ به شمار می آیند. رومی‌ها نیز سازه‌های مهندسی را در پهنهٔ امپراتوری خود توسعه دادند،که به‌طور خاص شامل آباره -دستگاه عمارت اجاره نشینی-بندرها و برج‌ها سدها و راه‌ها است.
تا عصر مدرن هیچ تمایزی بین مهندسی عمران و معماری نبود و اصلاح‌های مهندسی و معماری به‌طور عمده تفاوت‌های جغرافیایی بود که به یک فرد اشاره می‌کرد و قابل معاوضه بود. در قرن ۱۸ واژهٔ مهندسی عمران برای تمیز دادن از مهندسی نظامی استفاده شد.
اولین کسی که خودش را به عنوان مهندس عمران معرفی کرد جان اسمیتون بود کسی که «ادی استون لایت هوس» را ساخت. در سال ۱۷۷۱ اسمیتون و برخی از همکارانش جامعهٔ مهندسین عمران را تشکیل دادند. یک گروه از رهبران این حرفه که به صورت غیررسمی سر شام یکدیگر را ملاقات کردند.
به هر حال مدرک بعضی دیدارهای تکنیکی وجود داشت که ثابت می‌کرد آن کمی بیشتر از یک جامعهٔ دسته جمعی بود. در سال ۱۸۱۸ مؤسسهٔ مهندسین عمران در لندن تأسیس شد و در ۱۸۲۰ مهندس برجسته توماس تلفورد رئیس دانشگاه شد. در سال ۱۸۲۸ مؤسسه یک پروانهٔ سلطنتی دریافت کرد که به صورت رسمی مهندسی عمران را یک حرفه شناخت. پروانه تعریف کرد، مهندسی عمران را هنر هدایت کردن منابع بزرگ قدرت در طبیعت برای استفاده و آسودگی انسان و به عنوان ابزار تولید و ترافیک در ایالت‌ها، هر دو برای داد و ستد داخلی و خارجی و به عنوان کاربردی در ساخت راه‌ها، برج‌ها، قنات‌ها، کانال‌ها هدایت کنندهٔ رودخانه و لنگر گاه‌ها برای معاملهٔ داخلی و تبادل و در ساخت بندرها لنگر گاه‌ها آب‌بند موج شکن و فانوس دریایی و در هنر هدایت به وسیلهٔ قدرت ساختگی به منظور تجارت و در ساخت و کاربرد ماشین آلات و زه کشی شهرهای کوچک و بزرگ. اولین دانشگاه خصوصی برای تدریس مهندسی عمران در ایالات متحده آمریکا دانشگاه نورویچ بود که در سال ۱۸۱۹ به وسیلهٔ کاپیتان آلدرن پارتریج تأسیس شد.
اولین مدرک مهندسی عمران در ایالات متحده در سال ۱۸۳۵ به وسیلهٔ مؤسسهٔ رنسلر پلی تکنیک داده شد. اولین مدرکی مانند این که به یک زن داده شد به وسیلهٔ دانشگاه کرنل به نورا استانتون بلیچ در سال ۱۹۰۵ داده شد.
در سال ۱۸۱۸ مؤسسهٔ مهندسان عمران در لندن تأسیس شد و در سال ۱۸۲۰ توماس تلفورد، مهندس برجسته، اولین رئیس مؤسسه شد. مؤسسه در سال ۱۸۲۸ مجوز سلطنتی را کسب کرد. متن این مجوز، مهندسی عمران را این‌گونه معرفی می‌کند:
هنر هدایت منابع بزرگ قدرت در طبیعت برای استفاده و آسایش انسان، به عنوان ابزار تولید و حمل‌ونقل در کشور، جهت تجارت داخلی و خارجی، که در ساخت راه‌ها، پل‌ها، قنات‌ها، کانال‌ها، هدایت رودها، و اسکله‌ها جهت واردات و صادرات و ساخت بندرها، لنگرگاه‌ها، خال‌ها، موج‌شکن‌ها و فانوس‌های دریایی به کار می‌رود و هنری برای هدایت قدرت مصنوعی برای اهداف تجاری و ساخت‌وساز و استفاده از ماشین‌آلات و زهکشی شهرها و روستاها است.
مهندس عمران[ویرایش]
اغلب مهندسان عمران دارای مدرک دانشگاهی این رشته هستند. در بیشتر کشورها، کارشناسی سطح پایهٔ مهندسی عمران است و تحصیل آن معمولاً ۳ تا ۵ سال به طول می‌انجامد. تحصیلات تکمیلی در این رشته تا سطح دکتری قابل ادامه است.
دروس این سطح، عموماً شامل بخش‌هایی از علوم پایه (ریاضی، فیزیک) و دروس اختصاصی مهندسی عمران (استاتیک، مقاومت مصالح، تحلیل سازه‌ها، طراحی سازه‌های بتنی و فولادی) می‌باشد.
گرایش‌های رشته عمران[ویرایش]
رشته عمران رشته بسیار وسیعی بوده و گرایش‌ها و زیرمجموعه‌های متنوعی در آن وجود دارد. مهندسان عمومی عمران با همکاری مهندسان نقشه‌بردار و مهندسان تخصصی عمران، به طراحی زهکشی، پیاده‌روها، تأمین آب، فاضلاب شهری، سدها، و سیستم‌های برق رسانی و ارتباطی می‌پردازند. مهندسان عمران اصول مهندسی ژئوتکنیک، مهندسی سازه، مهندسی محیط زیست، مهندسی حمل و نقل و مهندسی ساخت و ساز را در پروژه‌های مسکونی، تجاری، صنعتی و عمومی در کلیه اندازه‌ها و سطوح ساخت و ساز اعمال می‌کنند.
- عمران - عمران
- عمران - آب و فاضلاب
- عمران - راه
- عمران - ساختمان
- عمران - راه و ساختمان
- عمران - آب و سد سازی
- عمران - شهرسازی
- عمران - زیباسازی شهری
- عمران - ترافیک
- عمران - نفت
- عمران - خط لوله
- عمران - سازه
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Civil engineering». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ آبان ۱۳۹۲.
Macanpey@
سپهر اسفند ۱۳۹۹