درآمد اپلیکیشن های ایرانی طبق آخرین گزارش سالانه کافه بازار، ۲۵۸ میلیارد تومان و درآمد اپلیکیشن های اندروید در سال ۲۰۱۸ و در سطح جهان ۲۴.۸ میلیارد دلار بوده است. با تعدیل درآمد جهانی اپلیکیشن ها بر اساس نرخ برابری ارز و در نظر گرفتن سهم ۱.۳% ایران از جهان بر اساس جمعیت، جغرافیای مؤثر، منابع طبیعی و درآمد سرانه بر مبنای نرخ برابری قدرت خرید (PPP)، سهم درآمد اپلیکیشن های ایرانی از درآمد جهانی اپلیکیشن ها ۰.۰۰۰۹ است.
به عبارت بهتر، درآمد اپلیکیشن‌های ایرانی ۷ صدم مقداری‌ست که باید باشد یا می‌توانست باشد.
حتی اگر کافه بازار به عنوان رهبر بازارگاه های دانلود اپلیکیشن در ایران را تنها دارای سهم ۵۰ درصدی از کل بازار بدانیم باز هم سهم درآمدی اپلیکیشن های ایرانی از درآمد جهانی اپلیکیشن ها حدودا ۱۴ درصد از عددی است که طبق استاندارد جهانی با احتساب تمامی تعدیلات باید باشد.
منظور از درآمد اپلیکیشن ها در این مطلب درآمد حاصل از سه جریان درآمدی زیر است.
- اپلیکیشن های پولی (Paid apps)
- پرداخت های درون اپلیکیشن (In app purchases)
- خرید اشتراک (Subscriptions)
بنابراین پرداخت‌های مربوط به کالاهای غیر دیجیتال (برای مثال پرداخت هزینه سفر با تپسی یا خرید از اپلیکیشن دیجی استایل) و همچنین درآمد حاصل از تبلیغات درون اپلیکیشن (In app advertising) در محاسبات درآمدهای ایران و جهان در نظر گرفته نشده است.
دلایل سهم بسیار کم اپلیکیشن های ایرانی از درآمد جهانی اَپ ها
دلایل سهم بسیار ناچیز اپلیکیشن های ایرانی از درآمد جهانی اَپ ها می‌تواند موارد زیر باشد.
نبودن اپلیکیشن در حوزه‌هایی پر درآمد مانند دوست‌یابی آنلاین
پردرآمدترین اپلیکیشن موبایلی اندروید در سال ۲۰۱۸، برنامه دوست‌یابی Tinder با درآمدی معادل با ۲۷۴ میلیون دلار بوده است.
درآمد برنامه دوست‌یابی Tinder در سال گذشته، بیش از ۱۰ برابر درآمد تمامی اپلیکیشن های اندروید ایرانی بوده است.
هفتمین اپلیکیشن پردرآمد اندرویدی در سال ۲۰۱۸؛ برنامه مکالمه با اشخاص به صورت رندم به نام Azar نیز درآمدی معادل با ۶۶ میلیون دلار داشته است.
کاهش شدید ارزش ریال نسبت به دلار در سال ۱۳۹۷
شاخص برابری نرخ تبدیل دلار به ریال در ایران همواره و به غلط به عنوان یکی از مهم‌ترین نشانه های موفقیت یا شکست دولت ها تلقی شده و بیانگر میزان کنترل دولت بر اقتصاد بوده است. در نتیجه ارزش دلار به جای افزایش تدریجی و متناسب با تورم در برابر ریال، همواره با جهش های ناگهانی و پله ای مواجه شده است. البته معمولا با گذشت چند سال و اثر کردن چند نرخ تورمِ بالا، قیمت های ریالی مجددا به همان تناسب قبلی با دلار بر می گردند.
در سال ۹۷ شاهد جهش سه برابری در قیمت ارز بودیم و با وجود افزایش شدید نرخ تورم، هنوز قیمت های اجناسِ غیر وارداتی به قیمتِ دلاری قبلی خود نرسیده و در نتیجه این کالاها “ارزان” شده اند. این مطلب در مورد کالاهایی که ریشه در لایه های پایین هرم مزلو ندارند و به طور خاص کالاهای خدماتی مانند اپلیکیشن های موبایلی بیشتر صادق است.
عدم وجود نظام پرداخت اعتباری در ایران
فروش انواع خدمات در دنیا از خدمات پایه ای مانند اشتراک آب، برق، گاز، تلفن، باشگاه ورزشی و… گرفته تا خدماتی مانند انواع نرم افزارها و حتی کالاهای فیزیکی مانند خودرو و لوازم خانگی عموما مبتنی بر دسترسیِ فروشنده به حساب بانکی خریدار و کسر اتوماتیک و منظم مبلغ و یا اقساط خدمت/کالا از حساب خریدار است.
چنین امکانی در کنار وجود نظامی برای رتبه بندی و اعتبارسنجی افراد و بررسی امکان منفی شدن حساب بانکی، زمینه ساز برطرف شدن این گلوگاه مهم خرید است: تلاش فراوان فروشنده برای وصول مطالبات از خریدار
این گلوگاه در عمل باعث شده تا کسب و کارهای خدماتی در ایران نتوانند رشد نمایی و مطابق با نمونه های جهانی خود داشته باشند و عمدتا وادار باشند تا خریدار را متقاعد به خریدِ یکجا و طولانی مدتِ خدمات خود کنند؛ اقدامی که باعث کاهش قابل توجه نرخ تبدیل کاربر به خریدار و یا همان درآمد اپلیکیشن می شود.
اثر شبکه ای پایین
بازارگاه های ایرانیِ اپلیکیشن های موبایل در مقایسه با نمونه های مشابه جهانی عموما استانداردهای پایین تری در مورد پایایی و روایی اطلاعات ارائه شده در مورد هر اپلیکیشن دارند. به عنوان نمونه، در دنیا تقریبا تمامی برنامه های پرفروش در صفحه دانلود خود دارای ویدیوها و تصاویر متعدد از امکانات رایگان و پولی اپلیکشن هستند و هزاران نظرِ مفصل و دقیق توسط خریدارانِ آن اپلیکیشن که به دقت توسط الگوریتم های مبتنی بر هوش مصنوعی مرتب سازی شده اند، موجود است تا به خریدار بهترین فضای تصمیم گیری را ارائه کند.
به عنوان نمونه، در صفحه دانلود فیسبوک در بازارگاهِ گوگل پِلِی، حدود ۹۰ میلیون نظر و یا امتیاز وجود دارد. در حالی که این عدد برای پردانلودترین اپلیکیشن ایرانی در بازارگاه های داخلی حدود ۷۰۰ هزار نظر است. همچنین در این بازارگاه ها نظرات عموما بر مبنای تاریخ نوشتن نظر مرتب شده اند و در نتیجه برای مخاطبی که می خواهد به جمع بندی برسد، چندان مفید نیستند.
عدم سرمایه گذاری کافی در زمینه اپلیکیشن های ایرانی
یکی از مهم ترین نقاط شکست در فضای استارتاپی کشور، کمبود سرمایه است. بر مبنای گزارش KPMG که معتبرترین گزارش صنعت سرمایه گذاری جسورانه تلقی می شود، در سال ۲۰۱۷ حجم سرمایه گذاریِ جسورانه در دنیا بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار بوده است.
اقتصاد ایران از نظر جغرافیایِ موثر، درآمد سرانه بر مبنای برابری قدرت خرید و جمعیت، بین ۱ تا ۱.۵ درصد از اقتصاد دنیا را در بر می گیرد. اما در مورد سرمایه گذاری جسورانه در ایران، مجموع سرمایه گذاری های شرکت های سرمایه گذاری خطر پذیر قدیمی و همچنین صندوق هایی که از فرابورس مجوز گرفته اند به سختی به ۵۰ میلیون دلار در سال می رسد. بنابراین این رقم حدود ۵ درصد از میزانِ مورد نیاز برای رشد این بخش جدید از اقتصاد است.
سرمایه گذاری جسورانه در ایران در حال حاضر به سختی به ۵۰ میلیون دلار در سال می‌رسد.
در نتیجه برخلاف باور عمومی که معتقد است در اکوسیستم کارآفرینی کشور با تشکیل حباب روبرو هستیم، حبابی در کار نیست؛ بلکه حتی برعکس، جذب سرمایه برای استارتاپ های موفق که از مراحل اولیه عبور کرده اند، کار بسیار سختی است. شاید دلیل این باور عمومی به وجود حباب، عدم توازن در رشد اکوسیستم است؛ برای استارتاپ هایی که در مراحل اولیه رشد هستند، حجم انبوهی از پیش شتابدهنده ها، شتابدهنده ها، مراکز رشد و پارک های علم و فناوری شکل گرفته اند.
عدم وجود سرمایه کافی باعث می شود تا زیرشاخه هایی که مبتنی بر اپلیکیشن های موبایل و کسب درآمد از طریق اشتراک یا پرداخت درون برنامه ای هستند، مانند بازی ها و همچنین برنامه های کاربردی، نحیف و کوچک بمانند و رشد کمی و کیفی اندکی داشته باشند.
از نظر شما دیگر دلایل سهم ناچیز اپلیکیشن های ایرانی از درآمد جهانی اپلیکیشن ها کدامند؟
دانلود نسخه کامل گزارش تحلیلی چرخ از رشد صنعت برنامه های موبایلی در ایران و جهان در سال ۹۷